Geiger-Muller tüpü olarak da bilinen Geiger sayacı, radyasyonu hızlı bir şekilde tespit etmek ve ölçmek için kullanılan ucuz ve kullanışlı bir araçtır.
İyonlaştırıcı olmayan ve iyonlaştırıcı olmak üzere iki tür radyasyon vardır. Mikrodalgalar gibi iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, atomları sarsmak için yeterli enerjiye sahiptir, ancak elektronları koparmak ve bileşimlerini değiştirmek için yeterli değildir. Öte yandan iyonlaştırıcı radyasyon, iyonlaşma adı verilen bir süreçte atomları elektronlarından ayırabilir. Sonuç olarak, bir iyon çifti oluşur – pozitif yüklü bir atom ve negatif yüklü bir elektron.
Radyasyon ölçüm aleti nasıl çalışır?
Bir Geiger sayacı, radyasyonu tespit etmek ve ölçmek için doğal iyonizasyon sürecinden yararlanır. Cihaz, haznesi içinde kararlı bir gaz barındırır. Radyoaktif parçacıklara maruz kaldığında bu gaz iyonize olur. Bu, sayacın 60 saniyelik bir süre boyunca kaydettiği bir elektrik akımı oluşturur.
İyonizasyon gerçekleştiğinde ve akım üretildiğinde, bir hoparlör tıklar ve genellikle milisievert (mSv) cinsinden bir okuma verilir. İyonizasyona neden olan ve alfa, beta ya da gama radyasyonu olarak bilinen birkaç farklı radyoaktif parçacık türü vardır. Ancak Geiger sayaçları farklı radyasyon türleri arasında ayrım yapamaz.
Radyasyonun zararları nelerdir?
İyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmak insan sağlığına zarar verebilir. Bu tür radyasyon canlı hücrelerdeki DNA molekülleriyle temas ettiğinde, enerjik yapısı DNA’yı bozabilir, zarar verebilir veya değiştirebilir. Tıbbi muayenelerde kullanılan röntgen ışınları gibi bazı radyasyon türlerine kısa süreli maruz kalma, sağlık açısından ani risklere neden olmaz. Ancak uzun süreli maruziyet DNA’da mutasyonlara yol açabilir ve kanser üretebilir. Bu nedenle Geiger sayaçları potansiyel bir radyoaktivite kaynağını değerlendirmek için paha biçilmez bir araçtır.
Pozitif yüklü Alfa radyasyon parçacıkları, helyum atomunun çekirdeği gibi iki proton ve iki nötron içerir. Ağır ve yavaş hareket ederler ve bir kağıt parçası ya da ince bir deri tabakası tarafından engellenebilirler. Bu da onları diğer radyasyon türlerinden önemli ölçüde daha az tehlikeli kılar.
